پله و انواع آن       

  پلکان یک راه ارتباطی است که دو سطح مختلف را به هم ارتباط می دهد و انسان با انرژی خود ان را طی می کند .در واقع پله تکیه گاهی برای پا هنگام بالا رفتن است.   

● مقدمه

طراحی معماری به نیازمند است تا پاسخگوی یک عملکرد مناسب باشد. پلکان وسیله معمول دستر در بین طبقات ساختمان است.پلکان روشها و سیستمهایی را باید طوری ساخت که امکان دسترسی اسان و راحت ساده و ایمنی را توسط پله ها به بالا و پایین فراهم سازد.

● تعریف پله

پلکان یک راه ارتباطی است که دو سطح مختلف را به هم ارتباط می دهد و انسان با انرژی خود ان را طی می کند .در واقع پله تکیه گاهی برای پا هنگام بالا رفتن است.

● انواع پله

▪ فرم پله

▪ جنس پله

▪ کاربری

● فرم پله:

▪ راه پله مستقیم

▪ راه پله با پله های مایل

▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا

▪ راه پله ۴/۱ چرخش در پایین

▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا و پایین

▪ راه پله ۴/۱ چرخش در بالا و پایین در جهت مخالف

▪ راه پله مستقیم با پاگرد

▪ راه پله مستقیم با ۴/۱ دور چرخش

▪ راه پله مستقیم با نیم دور چرخش

▪ راه پله پاسگی همراه با چرخش

▪ راه پله با ستون پله باز با پاگرد

▪ راه پله سلطنتی

▪ راه پله با سه پلکان مستقیم و یک پاگرد

▪ راه پله با چهار پلکان

▪ راه پله قوسی

▪ راه پله سبدی با پاگرد

▪ راه پله نیم دور چرخش

▪ راه پله بیضی

▪ راه پله حلزونی یا مارپیچی

▪ راه پله هندسی

● از نظر جنس:

▪ پله های چوبی

▪ پله های فولادی

▪ پله های سنگی

▪ پله های بتنی

▪ پله های پلکسی

▪ پله های چوبی-فلزی

● از نظر کاربری:

در این بخش پله ها از نظر کاربرد در موقعیت مکانی مورد بررسی قرار می گیرند. این مبحث شامل دسته بندی هایی است که در زیر به آن اشاره می کنیم.

▪ پله های آموزشی

▪ پله های اداری

▪ پله های تجاری

▪ پله های فرار

▪ پله های مراکز تفریحی

▪ پله های بیمارستان

▪ پله های هتل

▪ پله های شهری

▪ پله های مسکونی

▪ پله های بیرونی

● اجزاء پله

۱) کف پله:

به سطح فوقانی پله گفته می شود،یعنی محل گذاشتن کف پا برای بالا رفتن یا پایین آمدن از پله.

۲) ارتفاع پله:

فاصله عمودی کف های دو پله متوالی را ارتفاع پله می گویند.میزان تغییرات ارتفاع پله به مکان و موقعیت پله بستگی دارد.

۳) پیشانی پله:

به قطعه عمودی که میان دو کف پله متوالی قرار می گیرد گفته می شود

۴) گونه پله:

سطـح بغـل پلـه را می گوینـد.

۵) عرض پله:

به فاصله بین گونه های پله گفته می شود و به مکان و تعداد استفاده کنندگان از پلکان بستگی دارد.

۶) لب پلـه:

پیش آمدگی کف پله از پیشانی ،لب پله نامیده می شود. وجود آن موحب بزرگ تر شدن کف پلـه می شود.

۷) شیار کف پلـه:

در کف پله شیار هایی در امتداد عرض پله ایجاد می کنند. این شیار ها از لیز خوردن افراد جلوگیری می کنند.

۸) ردیف یا خیز پلکـان :

به مجموعه پله های متوالی بین دو اختلاف سطح ردیف پله گفته می شود. در هر ردیف پله حداقل سه پله متوالی وجود دارد.

۹) خط مسیر پلـه :

این خط محل شروع و ختم پله را مشخص می کند. خط مسیر پله در روی پلان و وسط عرض پله ها مشخص می شود .

۱۰) خط شـیب پلـه :

این خط ، لبه پله های یک ردیف پله را به یکدیگر وصل می کند.

۱۱) زاویه شـیب پلـه :

به زاویه بین شیب پله با افق ، زاویه شیب پله گفته می شود . زاویه شیب پله رابطه مستقیم با ارتفاع پله و رابطه معکوس با کف پله دارد.

۱۲) حجم پلـه :

به ضخامت سقف زیر یک ردیف پله گفته می شود.

۱۳) طول پلـه :

به طول افقی یک ردیف پله گفته می شود یعنی از لبه اولین پله تا انتها کف آخرین پله در یک شیب .

۱۴) پا گـرد :

ایستگاه ما بین پله ها که برای رفع خستگی ساخته می شود به پاگرد پله معروف است و حداقل برابر عرض یک کف پله است.

۱۵) نرده پلـه :

وسیله ای است که برای جلوگیری از سقوط اشخاص ، در طرفین ردیف پله ها نصب می شود.

۱۶) دست انداز پلـه :

این وسیله بر روی نرده و به موازات خط شیب پله نصب می شود .

۱۷) چشم پلـه :

به فاصله بین دو ردیف پله گفته می شود .(یعنی شکاف بین دو بازوی پلکان)

● سیستم ساختاری :

در اینجا پله ها بر حسب جنسیت و پایه و اساس هایی که برای نصب ساختار آنها استفاده می شوند دسته بندی شده اند.

الف) موادی که برای ساختار پلکان استفاده می شوند.

ب) سیستم نصب و نگهداری پله ها

▪ موادی که برای ساختار پلکان استفاده می شود

۱) فولاد

۲) بتن

۳) سنگ

۴) چوب

۵) پلکسی

▪ پله های فولادی:

ساختار فولادی متشکلند از شمشیری هایی که از صفحات فولادی فشرده ساخته شده اند. این پله ها سبکتر از انواع دیگر پله هستند و تنظیم مقاومت در برابر آتش برای این پله ها خیلی مهم است.

▪ پله های بتنی:

شکل معمول پلکان بتن مسلح به صورت پلکان ½ گردش می باشد . در اکثر ساختمان های دو طبقه به عنواع پلکان دسترسی یا فرار استفاده می شود.

▪ پله های سنگی:

امروزه به خاطر کمبود و قیمت بالای سنگ طبیعی این نوع پله ها از سنگ ریختگی یا بتن ساخته می شوند. پله ها را می توان با همان رویه طبیعی سنگی یا بتنی باقی گذاشت اما معمولا از نوعی پوشش استفاده می شود تا سطح ضد لغزشی به وجود آید.

▪ پله های چوبی:

پله های چوبی عمر مفید کوتاهی دارند و در برابر آتش سوزی هم مقاومت کمی دارند اما با روشهای کامل سازی می توان تا حد مشخصی آنها را مقاوم کرد. رشته پلکانهای چوبی در واقع پلکان سنتی خانه های دو یا چند طبقه ای هستند که در آنها مسئله مقاومت در برابر آتش سوزی استفاده از پلکان بتنی را ضروری نمی سازد.

مراقب پله‌ها باشید

سالمندان به سادگی ممکن است از روی پله‌ها لیز بخورند و به خودشان صدمه بزنند

بنابراین مهم است که احتیاطاتی را برا جلوگیری از سقوط از پله رعایت کنید.

● از جمله به این نکات توجه داشته باشید:

▪ هم در بالا و هم در پایین پله‌ها کلید برق نصب کنید، یا چراغ‌‌های حساس به حرکت به پلکان بیفزایید.

▪ اطمینان حاصل کنید که تمام مسیر پلکان نور کافی دارد؛ یک چراغ قوه را در یک کشوی مجاور قرار دهید.

▪ در هر دو طرف پله‌ها میله دستگیره قرار دهید.

▪ پله‌ها ارا خالی از ابزارها و اشیای اضافی نگهدارید.

▪ در پله‌های چوبی یک سطح غیرلغزنده به آنها اضافه کنید. در پله‌هایی که با فرش یا موکت پوشیده شده‌اند، از فرش‌های تیره یا خیلی ضخیم که دیدن آنها مشکل است، اجتناب کنید.

▪ پوشش پله‌ها اعم از تخته یا فرش را در وضعیت مناسب و ثابت‌شده نگهدارید .

راه پله ها،هويت يک ساختمان

مبحث دکوراسيون و اهميت پرداختن به آن، تنها به فضاي داخل هر خانه محدود نمي شود. اگر در يک مجموعه آپارتماني زندگي مي کنيد، همان طور که براي داشتن مطلوب ترين فضا در داخل چهارديواري محيط زندگي تان، در انتخاب پوشش هاي سطوح، لوازم کاربردي و دکوراسيوني و در نهايت، چيدن آنها دقت و بررسي مي کنيد، دکوراسيون فضاهاي عمومي ساختمان را نيز که همزمان به کليه اهالي ساکن در آپارتمان تعلق دارد مورد اهميت قرار دهيد; زيرا اولين صحنه هايي که نظر بيننده را در وهله اول ورودش به داخل يک ساختمان، حتي با هدف ورود به خانه شما، به خود جلب مي کند، شرايط ظاهري و همچنين دکوراسيون آن است. در واقع اين مشخصات ظاهري، هويت يک ساختمان و ساکنين آن را نشان مي دهد. در مطلب زير که برگرفته از سايت تبيان است با توجه به ميزان اهميت موضوع و با هدف کمک به هر چه زيباتر و راحت تر شدن محيط ساختمان محل زندگي تان، به ارائه پيشنهادهايي با موضوع معماري داخلي و دکوراسيون فضاهاي عمومي مي پردازيم. همان طور که مي دانيد، آپارتمان ها به جهت وسعت، تعدد طبقات و واحدهاي هر طبقه، به دو دسته اصلي تقسيم مي شوند:

1 ) آن دسته از آپارتمان هايي که داراي طبقات و واحدهاي بسيار بوده و به آنها برج و يا مجتمع مسکوني اطلاق مي شود. 

2 ) دسته ديگر از آپارتمان ها که تعداد طبقات کمتري داشته (معمولا کمتر از 7 طبقه) و در هر طبقه نيز حداقل يک واحد و حداکثر 3 تا 5 واحد وجود دارد. اين قبيل آپارتمان ها در شهري مانند تهران و با اين جمعيت کثير، درهر کوچه و پس کوچه اي به وفور ديده مي شود. در واقع امروزه درصد زيادي از خانواده ها در اينگونه آپارتمان ها زندگي مي کنند. هنگامي که به فضاهاي عمومي يک ساختمان اشاره مي شود، منظور محيط هايي شامل حياط، پارکينگ، راهروها، راه پله ها و در برخي آپارتمان ها مکان هايي که تسهيلات ويژه اي مانند استخر، سونا، جکوزي و... در آن واقع شده اند و همچنين در برج ها و مجتمع هاي بزرگ، فضاهايي هال مانند به نام لابي است. 

توجه: فضاهاي عمومي مورد نظر در اين مبحث، راه پله ها، راهروها و پاگردها در آپارتمان هاي معمولي هستند. 

به طور کلي اولين گام در طراحي دکوراسيون هر مکاني، انتخاب پوشش ها است که در فضاهاي ياد شده در فوق، اين مسئله به جهت جابه جايي و مشکلات ناشي از اسباب کشي ساکنين، از اهميت بيشتري برخوردار است، زيرا در اين قبيل آپارتمان ها، حتي با وجود سيستم آسانسور در ساختمان، آسانسورها به جابه جايي افراد تعلق دارند و با توجه به محدوديت هايي که براي حمل بار در نظر گرفته شده، جابه جايي لوازم و اثاثيه بايد از همين مکان هاي گذر (راه پله ها، پاگردها و راهروها) انجام گيرد; لذا مهم ترين مشخصه اي که به لحاظ معماري، يک راه پله و پاگرد بايد دارا باشد، وسعت کافي براي جابه جايي و حمل بار است. 

نکته: براساس استانداردهاي معماري ساختمان، در خانه هايي که هر مجموعه از پلکان براي رسيدن به يک پاگرد به موازات ديگري در سطح کمي بالاتر و پايين از آن واقع شده است، عرض پله ها حداقل يک متر، عرض پاگرد حداقل يک متر تا يک متر و 20 سانتيمتر و طول پاگرد حداقل 2 متر و 10 سانتيمتر بايد در نظر گرفته شود. ولي در شرايطي که آسانسور در ميان پلکان واقع شده و يا چنين فضايي خالي در نظر گرفته شده باشد، وجود پاگردي با طول حداقل 3 متر و 60 سانتيمتر و عرض حداقل يک متر نياز است. 

پوشش ديوارها

با توجه به موارد ياد شده در فوق، به جهت شرايط راه پله ها، بيشترين صدمات در هنگام جابه جايي لوازم مربوط به ديوارهاي راه پله ها و پاگردها است; در نتيجه بهترين مواد براي پوشش ديوار چنين مکان هايي، استفاده از سنگ در سطح کلي و يا لااقل نيمه بيشتري از ديوار است. به اين ترتيب، در اثر برخورد لوازم با ديوار ديگر ضايعه اي به آن وارد نمي شود. خاصيت ديگري که براي پوشش ديوارهاي چنين فضاهايي ضروري است، قابل شست وشو بودن آنها است که در اين راستا سنگ علاوه بر مقاومت به راحتي قابل شست وشو نيز است. حال اگر به جهت مصلحت مالي، سازنده يک ساختمان براي پوشش ديوار اين فضاها، از سنگ، تنها در قسمت پايين ديوار و يا نيمه آن استفاده کرده باشد، قسمت هاي باقي مانده بايد با رنگ روغني پوشيده شوند. اگرچه به اين طريق مقاومت ديوار حفظ نمي شود ولي لااقل پوششي قابل شست وشو برروي آن قرار مي گيرد. 

کفپوش

براي کفپوش فضاهاي ياد شده نيز سنگ بهترين انتخاب محسوب مي شود. زيرا همان طور که در بالا اشاره شد، سنگ هم مقاومت بسياري دارد و هم شست وشوي آن بسيار راحت است; در صورتي که سراميک با توجه به آن که، به جهت وجود لعابي برروي سطح آن نسبت به سنگ بهتر پاک و تميز مي شود ولي مقاومت پايين تري داشته و امکان شکستن، ترک خوردگي و لب پريدگي آن به خصوص در هنگام اسباب کشي و برخورد لوازم بسيار وجود دارد. لذا کفپوش مناسبي براي اين منظور محسوب نمي شود. کفپوش هاي چوبي نيز از آنجا که نيازمند مراقبت هاي ويژه و بيشتر نسبت به سنگ هستند و در واقع دوام زيادي براي استفاده پي در پي و بدون توجه ندارند، توصيه نمي شود. 

مناسب ترين رنگ ها 

با توجه به آن که راهروها، پاگردها و راه پله ها فضاي بسته و کوچکي هستند، بهترين رنگ هاي انتخابي براي آنها رنگ هاي روشن است. همان طور که مي دانيد رنگ هاي روشن فضا را بزرگتر و پر نورتر جلوه مي دهند ولي در اين مسئله وجود نور و ميزان بهره مندي از آن، به خصوص نور طبيعي نيز بي تاثير نيست. در برخي از ساختمان ها، راه پله ها داراي پنجره بوده و از ميزان کافي نور طبيعي به هنگام روز بهره مند هستند ولي در بعضي ديگر فضاي راه پله ها داراي هيچ گونه پنجره اي نبوده و تنها با نوري مصنوعي روشن مي شوند. لذا در شرايطي که ميزان بهره مندي از نور طبيعي وجود دارد، شما مي توانيد در انتخاب پوشش ها از رنگ هاي کمي تيره تر و با تنوع رنگي بيشتر استفاده کنيد ولي در صورت وجود نداشتن اين نعمت، تنها رنگ هاي روشن مناسب هستند. 

نورپردازي

نورپردازي فضاي راهروها و راه پله ها، علاوه بر جنبه کاربردي و دکوراسيوني، به لحاظ مسائل ايمني نيز از اهميت بسياري برخوردار است. بنابراين وجود نور کافي، از احتمال بروز خطر افتادن افراد برروي زمين مي کاهد. اين مسئله در ساختمان هايي که از نور طبيعي در فضاي راه پله ها برخوردار نيستند، به هنگام روز نيز به همان ميزان شب حائز اهميت است. 

نکته: به جهت صرفه جويي در مصرف برق، کليدهاي روشن و خاموش کردن منابع نورزاي مورد استفاده در راهروها و راه پله ها بايد تايمردار باشند ولي از آنجا که فاصله زماني ميان روشن و خاموش شدن چراغ ها به صورت دستي قابل تنظيم است، اين فاصله را با توجه به گروه سني موجود در خانواده هاي ساکنين و همچنين تعداد پله ها و طبقات محاسبه، و در نهايت تنظيم کنيد. 

لوازم کاربردي - دکوراسيوني

مهمترين وسيله کاربردي دکوراسيوني در اين محيط ها، جاکفشي است. در صورتي که براي در ورودي داخل فضاي هر واحد (خانه) تدبيري جهت قرار دادن جاکفشي و جالباسي انديشيده نشده و يا محدوديت مکاني موجود اين اجازه را نمي دهد، اهالي يک خانه مجبور خواهند بود کفش هاي خود را بيرون از هر واحد درآورده و سپس وارد خانه شان شوند، لذا اين مسئله باعث ايجاد شلوغي، بي نظمي و خلل در دکوراسيون فضاي پاگردها مي شود. براي جلوگيري از اين وضع تهيه جاکفشي، بهترين و رايج ترين راهکار است ولي هدف از طرح اين موضوع و نقش آن در مسائل دکوراسيوني محيط اين است که:

1 ) جاکفشي انتخابي بايد دردار باشد تا نماي کفش هاي چيده شده در طبقات آن، فضاي موجود را نازيبا نکند. 

2 ) براي کليه واحدهاي موجود در يک ساختمان يک مدل جاکفشي تهيه شود، زيرا مهمترين موضوعي که در فرهنگ آپارتمان نشيني مطرح است، اتحاد، يکپارچگي و هماهنگي در همه زمينه ها است. از روابط ميان افراد ساکن گرفته تا دکوراسيون محيط هاي عمومي ساختمان. 

اين مسئله در مورد انتخاب رنگ براي درهاي هر واحد، پنجره ها، فرم و رنگ، حفاظ هاي در و پنجره و شکل و طرح پادري هاي مقابل هر واحد نيز صدق مي کند. با وجود چنين هماهنگي در ميان پوشش ها و لوازم مربوط به اين مکان ها، دکوراسيوني مطلوب تر و زيباتر پديد مي آيد. 

عناصر دکوراسيوني

براي تزيين فضاهاي يادشده عناصر گوناگوني وجود دارند که مهمترين آنها گل ها و گياهان طبيعي و يا مصنوعي و همچنين تابلوها و عناصر تزييني از اين قبيل هستند. در ساختمان هايي که از نور طبيعي کافي براي پرورش گل و گياه بهره مند هستند، مي توان از گلدان هاي متعدد آپارتماني با توجه به نوع و شرايط مورد نياز آنها استفاده کرد; در غير اين صورت کاربرد گل ها و گياهان مصنوعي، جايگزين خوبي براي انواع طبيعي بوده و محيطي زيبا و باصفا را ايجاد مي کند. نصب تابلوها و عناصر دکوراسيوني مانند آنها برروي ديوارهاي محيط نيز از جمله تزئينات مناسب فضاهاي عمومي ساختمان ها محسوب مي شود. البته تصميم گيري و انتخاب اين عناصر و کليه لوازمي که به يک شکل بودن آنها توصيه شده، به عهده مسئول ساختمان است.

از فضای زیرین راه پله ها استفاده كنیم

اصولاً راه پله ها در منازل و آپارتمانها، مساحت قابل توجهی را اشغال می كنند. البته میزان اشغال فضاتوسط راه پله ها، بستگی به نقشه، مدل و همچنین مصالح به كار رفته در آنها دارد.

مطمئناً راه پله های فلزی و مارپیچ نسبت به راه پله های دارای پاگرد وسیع فضای كمتری را به خود اختصاص می دهند، حال اگر این پلكانها در خارج از خانه و در محیط عمومی آپارتمان واقع شده باشند، نمی توانید در ساختار آن دخل و تصرفی انجام دهید ولی اگر در خانه ای دوبلكس زندگی می كنید كه وجود راه پله سبب از بین رفتن مساحت مفید داخل خانه شما شده است، دست به كار شویدو در بازسازی و ایجاد تغییر و تحولات در جهت استفاده بهینه از فضا توصیه های ارائه شده توجه فرمایید. البته این كار باید با توجه به نیازهای شما در خانه انجام گیرد، به عنوان مثال ممكن است به جهت داشتن تعداد كثیری كتاب، به یك كتابخانه وسیع احتیاج داشته باشید و یا اگر به علت فضای كم، امكان قرار دادن بوفه و یا دكوری زیبا را نداشته و لوازم تزئینی تان دركمدهای خانه بسته بندی شده اند می توانید با توجه به شرایط راه پله خانه تان از دكوری زیبا استفاده كنید و یا با طبقه بندی زیر پله به صورتهای مختلف، از آن محیط به عنوان انباری وسیع و كارا در خانه بهره گیرید.

آسانسور و تاریخچه آن

آسانسور وسیله حمل و نقل عمودی است مه با سیستم تعلیق و تعادل نیروی محرکه عمل جابه جایی انجام می دهد در واقع برای آشنایی بیشتر با این وسیلهباید گفت که بشر در قرن های گذشته از بالابر استفاده کرده است اما پایه گذار علمی و طراح آسانسور امروزی دانشمند و ریاضی دان بزرگ اتوود است که با ساختن ماشین اتوود که عبارت بود از دو وزنه که با یک نخ به یکدیگر مربوط می شدند و روی قرقره ها بالا و پایین می رفتند توانست طرج ابتدایی یک آسانسور را ارائه دهد اما اولین آسانسور به شکل امروزی که دارای ترمز ایمنی بود توسط اوتیس در آمریکا ساخته و آزمایش شده و سپس بعد از آن دیگران نیز به ساخت انواع آسانسور دست زدند و صنعت آسانسور شکل گرفت نکاتی درباره ایمنی و استفاده از آسانسور آسانسور راننده یا خلبان ندارد و به صورت شبانه روز آماده کار می باشد مسافرین بیر